Në muajin tetor pritet të hyjë në fuqi indeksimi i radhës për pensionet, i cili këtë vit do të jetë vetëm 2.5%. Ky përqindës, i cili është llogaritur nga Instituti i Statistikave (INSTAT) mbi bazën e Indeksit të Çmimeve të Konsumit (IÇK) për shportën e mallrave dhe shërbimeve të pensionistëve, është ndjeshëm më i ulët krahasuar me vitin 2023, kur indeksimi arriti në 4.1%.
Kjo nënkupton se rritja e pensioneve këtë vit do të jetë më modeste, si pasojë e një inflacioni më të ulët krahasuar me periudhën e kaluar. Megjithatë, për shumë pensionistë shqiptarë, edhe kjo rritje mbetet e rëndësishme, pasi shërben për të zbutur disi efektin e rritjes së çmimeve në treg.
Sa do të rriten pensionet në praktikë?
Sipas të dhënave zyrtare, pas këtij indeksimi:
Pensioni mesatar urban i pleqërisë (që në fund të vitit 2024 ishte 19,609 lekë) do të rritet me afro 490 lekë në muaj.
Pensioni mesatar rural, i cili aktualisht është 11,878 lekë, do të rritet me rreth 296 lekë në muaj.
Në shifra absolute, rritja nuk është e madhe, por për pensionistët me të ardhura fikse, çdo shtesë ka rëndësi në mbulimin e shpenzimeve ditore.
Sa pensionistë përfitojnë?
Sot në Shqipëri ka gjithsej 721,398 pensionistë:
630 mijë janë pensionistë urbanë të pleqërisë,
ndërsa 91 mijë janë pensionistë ruralë.
Këta qytetarë do të përfitojnë drejtpërdrejt nga indeksimi që pritet të miratohet fillimisht nga Këshilli Administrativ i Institutit të Sigurimeve Shoqërore (ISSH) dhe më pas nga Këshilli i Ministrave.
Pse është më i ulët indeksimi këtë vit?
Ndryshe nga një vit më parë, kur rritja e çmimeve ishte më e lartë dhe inflacioni arriti nivele të dukshme për shkak të krizave ndërkombëtare dhe çmimeve të energjisë, gjatë periudhës 2023-2024 inflacioni ka rënë.
Kjo ka bërë që edhe indeksi i çmimeve të konsumit për shportën e mallrave dhe shërbimeve të pensionistëve të rezultojë më i ulët. Për pasojë, përqindja e indeksimit është vetëm 2.5%, duke reflektuar situatën ekonomike më të qetë në aspektin e çmimeve.
Çfarë përmban shporta e pensionistëve?
Një pyetje që shpesh lind është: si përllogaritet ky indeksim?
INSTAT bën një përllogaritje mbi atë që quhet “shporta e mallrave dhe shërbimeve të pensionistëve”. Kjo përfshin produktet dhe shërbimet që një pensionist shpenzon më shpesh, si:
ushqime bazë (bukë, vaj, mish, bulmet, fruta, perime),
shërbime shëndetësore dhe barna,
energji elektrike, ujë dhe gaz,
transport,
shpenzime për banesën.
Nëse çmimet e këtyre produkteve rriten, atëherë rritet edhe indeksi, dhe për rrjedhojë edhe përqindja e indeksimit të pensioneve. Kështu, indeksimi nuk është një rritje politike, por një mekanizëm automatik që lidhet me inflacionin.
Si krahasohet me vitet e tjera?
Në 2022 dhe 2023, për shkak të inflacionit të lartë, indeksimet ishin mbi 4%.
Në 2024, për herë të parë pas disa vitesh, pensionet do të rriten me më pak se 3%.
Kjo tregon një stabilizim të inflacionit, por nga ana tjetër nënkupton që pensionistët këtë vit nuk do të ndiejnë një rritje të ndjeshme të të ardhurave.
A mjafton ky indeksim?
Në realitet, shumë pensionistë shqiptarë shprehen se rritjet e tilla janë minimale dhe nuk mbulojnë dot rritjen reale të shpenzimeve të përditshme.
P.sh., një rritje prej 490 lekësh për pensionet urbane është e barabartë me:
vetëm dy litra vaj ulliri ose
një paketë të vogël medikamentesh.
Nga kjo pikëpamje, rritja shihet më shumë si simbolike sesa si një lehtësim i vërtetë financiar.
Çfarë ndodh më tej?
Pas miratimit zyrtar, indeksimi do të hyjë automatikisht në llogaritë bankare ose zyrat postare ku pensionistët marrin pensionin e tyre mujor. Kjo do të ndodhë në tetor, pa qenë nevoja që pensionistët të aplikojnë apo të bëjnë ndonjë procedurë shtesë.
Në muajt në vijim pritet që qeveria të diskutojë edhe politika të tjera mbështetëse për pensionistët, përtej indeksimit, siç janë:
bonuse të fundvitit (që shpesh janë dhënë në dhjetor),
paketa ndihme sociale për ata me pensione minimale,
dhe masa lehtësuese për shërbime shëndetësore.
Indeksimi i pensioneve në tetor me 2.5% është një lajm i rëndësishëm për mbi 720 mijë pensionistë shqiptarë. Megjithëse rritja është më e ulët se vitin e kaluar dhe në shifra absolute nuk përbën një ndryshim të madh, ajo mbetet një mekanizëm i domosdoshëm për të kompensuar sadopak efektin e inflacionit.
Nga njëra anë, ky indeksim tregon një stabilizim të ekonomisë dhe rënie të inflacionit, por nga ana tjetër, ai rikthen në vëmendje nevojën për reforma më të thella në sistemin e pensioneve në mënyrë që pensionistët shqiptarë të kenë një standard jetese më dinjitoz.
