Ekspertët paralajmërojnë se indeksimi i pensioneve këtë tetor do të jetë më i ulët se vitet e kaluara, por qeveria parashikon rritje graduale të pagave dhe pensioneve deri në 2029.
Indeksimi i pensioneve këtë tetor, më i ulët se një vit më parë
Tetori sjell lajme të përziera për pensionistët shqiptarë. Sipas ekspertëve të ekonomisë, indeksimi i pensioneve këtë vit pritet të jetë ndjeshëm më i ulët krahasuar me vitet e kaluara. Arsyeja kryesore është ulja e inflacionit dhe stabilizimi i çmimeve të produkteve bazë.
Ekonomistja Teuta Nunaj shpjegon se përllogaritja e indeksimit bazohet në normën e inflacionit të produkteve të shportës, e cila mat çmimet e mallrave që konsumohen më shpesh nga pensionistët. “Këtë vit, inflacioni i shportës ka qenë i ulët, ndaj edhe rritja e pensioneve nuk do të kalojë më shumë se 3%”, shprehet ajo.
Në kontrast me vitet e mëparshme, kur indeksimi arriti një nivel rekord prej 8.6%, situata aktuale nuk e justifikon më një rritje të tillë. Treguesit ekonomikë janë stabilizuar, dhe çmimet e produkteve ushqimore nuk kanë pësuar rritje të ndjeshme.
Pse bëhet indeksimi i pensioneve?
Indeksimi është një mekanizëm që synon të ruajë fuqinë blerëse të pensionistëve. Kur një qytetar del në pension, qëllimi është që shuma që merr çdo muaj të ruajë të njëjtën vlerë reale në kohë, pavarësisht rritjes së çmimeve.
Sipas Nunajt, “indeksimi siguron që pas 10 apo 20 vitesh, pensionisti të mund të blejë të njëjtën sasi mallrash që blinte në momentin e daljes në pension”. Kjo politikë është thelbësore për ruajtjen e standardit të jetesës dhe është një praktikë e zakonshme në të gjitha vendet e zhvilluara.
Në shumë shtete europiane, krahasimi i fuqisë blerëse është mënyra më e saktë për të matur mirëqenien reale të qytetarëve. “Një pagë prej 1500 eurosh në Shqipëri nuk ka të njëjtën vlerë me 1500 euro në Itali apo Luksemburg, sepse fuqia blerëse ndryshon,” shton ekspertja.
Roli i shtetit: kontrolli i tregut dhe mbrojtja e konsumatorit
Sipas ekonomistes, shteti nuk duhet të vendosë çmime, por duhet të luajë një rol aktiv si rregullator dhe kontrollues i tregut. “Qëllimi është të mbrohet konsumatori dhe të shmangen abuzimet me çmimet,” thekson ajo.
Në ekonomitë moderne, rritjet e çmimeve janë të pashmangshme për shkak të ndryshimeve të kostove, transportit dhe prodhimit. Por këto rritje duhet të shoqërohen me rritje të të ardhurave, në mënyrë që qytetarët të mos humbasin fuqinë e tyre blerëse.
Sipas saj, qeveria duhet të garantojë një balancë të drejtë midis tregut të lirë dhe mbrojtjes së konsumatorit, për të parandaluar shtrembërimet që dëmtojnë shtresat më të dobëta të shoqërisë.
Ndryshimet që priten nga qeveria në vitin 2025
Në programin ekonomik të qeverisë për vitet e ardhshme janë parashikuar ndryshime të rëndësishme në fushën e pagave dhe pensioneve. Sipas dokumenteve zyrtare, brenda vitit 2025 paga minimale do të arrijë në 500 euro, ndërsa pensionet më të ulëta do të shkojnë në 200 euro në muaj.
Ky reformim është pjesë e paketës së mbrojtjes sociale, që synon të përmirësojë jetesën e mijëra pensionistëve dhe punonjësve me të ardhura të ulëta. Po ashtu, për bizneset parashikohet falja e detyrimeve të prapambetura më të vjetra se 10 vite, për të lehtësuar barrën fiskale dhe për të nxitur aktivitetin ekonomik.
Rritja graduale deri në vitin 2029
Qeveria shqiptare ka planifikuar një strategji afatmesme, sipas së cilës deri në vitin 2029 do të ketë një rritje të qëndrueshme të pagave dhe pensioneve. Paga mesatare parashikohet të arrijë në 1,000 euro deri në vitin 2030, ndërsa për sektorin publik objektivi është 1,200 euro.
Për sa i përket pensioneve, sistemi do të reformohet në mënyrë që pensionet të mbulojnë rreth 40% të të ardhurave mesatare të fituara gjatë viteve të punës. Kjo nënkupton një sistem më të drejtë, që do të lidhë drejtpërdrejt kontributet e qytetarëve me përfitimet e tyre në pleqëri.
Krahasim me vendet e BE-së dhe sfidat e ekonomisë shqiptare
Në vendet e Bashkimit Europian, raporti mes pagave dhe kostos së jetesës është më i qëndrueshëm, falë një ekonomie më të fortë dhe mekanizmave të mirëfunksionuar të mbrojtjes sociale. Shqipëria, ndonëse ka bërë hapa përpara, ende përballet me pabarazi në shpërndarjen e të ardhurave dhe inflacion të ndjeshëm në sektorin ushqimor.
Sipas ekspertëve, për të arritur standardet e BE-së, është e nevojshme që shteti të fokusohet në rritjen e produktivitetit, uljen e taksave për bizneset e vogla, dhe modernizimin e skemave të sigurimeve shoqërore.
Këshilla për pensionistët dhe familjet shqiptare
Ndërkohë që pritet rritja e re e pensioneve, ekspertët japin disa këshilla praktike për menaxhimin e buxhetit familjar:
Planifikoni shpenzimet mujore, duke u fokusuar në produktet bazë dhe shërbimet më të domosdoshme.
Shmangni kreditë e panevojshme dhe interesat e larta.
Përdorni ofertat e supermarketeve dhe blerjet me shumicë për të ulur kostot.
Investoni në shëndet, pasi parandalimi i sëmundjeve është shumë më pak i kushtueshëm se trajtimi.
Mos harroni kursimin, qoftë edhe një shumë e vogël mujore, pasi siguron stabilitet afatgjatë.
Edhe pse indeksimi i pensioneve këtë tetor do të jetë më i ulët se më parë, perspektiva ekonomike e vendit duket më e qëndrueshme. Me rritjen graduale të pagave dhe reformimin e sistemit të pensioneve, qytetarët mund të presin përmirësime të ndjeshme në vitet në vijim.
Në një kohë kur tregjet globale janë të paqëndrueshme dhe inflacioni po bie, ekuilibri mes fuqisë blerëse dhe të ardhurave mbetet sfida kryesore për qeverinë dhe qytetarët shqiptarë.
