Në fund të shtatorit, një vendim i ri i Këshillit të Ministrave (VKM) ka hapur sërish debatin mbi shpronësimet publike në vend. Këtë herë, çështja prek zonën Kthesa e Kamzës – Stacioni i Kasharit, ku një projekt i madh infrastrukturor do të preki dhjetëra familje.
Avokatë dhe ekspertë të fushës paralajmërojnë se qytetarët duhet të jenë tepër të kujdesshëm me afatet dhe dokumentet, në mënyrë që të mos humbasin të drejtën e kompensimit.
Shpronësimet: sa do të përfitojnë qytetarët?
Sipas të dhënave zyrtare, fondi i miratuar për këtë proces arrin në rreth 1.6 milionë lekë të rinj, ndërsa numri i familjeve të përfshira është rreth 100. Kjo do të thotë se shumë qytetarë mund të përfitojnë shuma modeste, të cilat ndryshojnë sipas sipërfaqes së pronës dhe vlerës së saj.
Ekspertët e pronësisë theksojnë se vlerësimi i pronës shpesh mbetet pika më e diskutueshme, pasi në shumë raste kompensimi financiar është më i ulët se vlera reale e tregut.
Afatet ligjore që nuk duhet t’i humbni
Çdo qytetar i prekur nga shpronësimi duhet të paraçitet në Bashkinë e Tiranës brenda 15 ditëve nga hyrja në fuqi e vendimit. Mosrespektimi i këtij afati mund të sjellë vonesa të gjata, ose në rastin më të keq, humbjen e së drejtës për kompensim.
Këshilla për qytetarët e prekur:
✅ Kontrolloni emrin tuaj në listën zyrtare të përfituesve.
✅ Ruani çdo dokument që provon pronësinë tuaj.
✅ Konsultohuni me një jurist për të verifikuar nëse kompensimi është i drejtë.
✅ Mos firmosni asnjë dokument pa e lexuar me kujdes.
“Paketa e Maleve”: një tjetër shqetësim për pronarët
Paralelisht me procesin e shpronësimeve, po diskutohet edhe “Paketa e Maleve”, një nismë që synon menaxhimin e zonave malore dhe burimeve natyrore. Por sipas disa juristëve, kjo paketë mund të hapë probleme të reja, sidomos për familjet që ende nuk kanë certifikata pronësie.
Në shumë zona rurale dhe malore, rreth 60% e pronarëve ende nuk kanë dokumente të plota, gjë që i vendos ata në një situatë të pasigurt ligjore. Nëse nisma zbatohet pa u qartësuar më parë statusi i pronës, ekziston rreziku që pronarët aktualë të humbasin të drejtën mbi tokat që kanë trashëguar prej brezash.
Si të mbroheni ligjërisht
- Avokatët këshillojnë që çdo qytetar:
- Të aplikojë sa më shpejt për certifikatën e pronësisë;
- Të informohet mbi ligjin për shpronësimet dhe pronën private;
- Të kërkojë ndihmën e një juristi të pavarur për çdo vendim që lidhet me pronën;
- Të ruajë çdo provë që tregon posedimin e tokës, si kontrata, fatura apo dëshmi familjare.
Nëse vlera e kompensimit nuk përputhet me vlerën reale të pronës, qytetarët kanë të drejtë të ankimohen dhe kërkojnë rishikim të vlerësimit përmes rrugës gjyqësore.
Shqipëria dhe praktikat e BE-së
Në vendet e Bashkimit Europian, projektet publike nuk nisin pa u sqaruar më parë statusi i pronësisë dhe pa u siguruar që çdo pronar merr shpërblimin e duhur. Ky standard është një nga kushtet që edhe Shqipëria duhet të përmbushë për të qenë në përputhje me praktikat europiane.
Informimi është mbrojtja më e mirë
Shpronësimet janë një hap i domosdoshëm për zhvillimin urban dhe përmirësimin e infrastrukturës, por çdo proces duhet të bëhet me transparencë dhe respekt për pronën private. Nga ana tjetër, qytetarët duhet të jenë aktivë, të informuar dhe të kërkojnë çdo të drejtë ligjore që u takon.
Vetëm në këtë mënyrë mund të ndërtohet një sistem ku zhvillimi dhe e drejta e pronësisë ecin krah për krah, pa u cenuar interesat e asnjë qytetari.