Qeveria shqiptare ka zbuluar një nga nismat më ambicioze të viteve të fundit: reforma “Paqja Fiskale 2026–2029”, e cila pritet të ndryshojë rrënjësisht mënyrën se si trajtohen borxhet tatimore dhe marrëdhëniet mes shtetit dhe sipërmarrjes. Ky projekt, që po përgatitet të nisë zyrtarisht vitin e ardhshëm, synon të sjellë një frymë të re bashkëpunimi në vend të përballjes, duke lehtësuar barrën e tatimeve për mijëra biznese.
Fshirje borxhesh dhe kushte të reja lehtësuese
Një nga elementet më të rëndësishme të reformës është fshirja e detyrimeve tatimore më të vjetra se 10 vjet. Kjo nënkupton që bizneset që kanë borxhe të akumuluara prej kohësh, shpesh të pambledhshme ose të diskutueshme, do të mund të “marrin frymë” e të nisin një fazë të re pa ngarkesa nga e kaluara.
Ndërkohë, për detyrimet më të reja do të krijohet një skemë fleksibël ristrukturimi, me përqindje interesi të reduktuar dhe kushte më të favorshme për shlyerje në kohë. Qeveria synon që në këtë mënyrë të shmangë gjobat e panevojshme, të ulë konfliktet me biznesin dhe të rrisë vetëdeklarimin.
Marrëveshje e re mes shtetit dhe sipërmarrjes
Sipas planit, “Paqja Fiskale” do të funksionojë si një marrëveshje e re bashkëpunimi midis Administratës Tatimore dhe sipërmarrjes shqiptare. Në vend që tatimet të shihen si ndëshkim, ato do të trajtohen si pjesë e një procesi bashkëpunues.
Për herë të parë, Inteligjenca Artificiale (AI) do të bëhet pjesë e sistemit fiskal shqiptar. Përmes saj do të analizohen të dhënat e bizneseve, do të identifikohen rreziqet reale dhe do të shmangen kontrollet e panevojshme. Me fjalë të tjera, AI do të ndihmojë që administrata të përqendrohet tek rastet që vërtet kanë probleme dhe jo tek bizneset që punojnë rregullisht.
Taksa 0% për bizneset e vogla deri në vitin 2029
Një tjetër lajm i mirë për sipërmarrësit është vazhdimi i takës 0% për bizneset e vogla deri në vitin 2029. Kjo politikë, që aktualisht përfshin mbi 100 mijë biznese, do të mbetet në fuqi edhe për katër vitet e ardhshme. Synimi është që bizneset e vogla të mos ndihen të ngarkuara nga tatimet, por të kenë mundësi të rriten e të krijojnë vende pune.
Reforma në taksën e pasurive të paluajtshme
Në të njëjtën kohë, qeveria ka parashikuar riformatimin e taksës mbi pasuritë e paluajtshme. Aktualisht, ajo llogaritet mbi baza të vjetra kadastrale, shpesh të pandryshuara për dekada. Me sistemin e ri, vlera do të përcaktohet sipas tregut real, duke u mbështetur në të dhëna të përditësuara dhe në krijimin e një “Kadastra Fiskale” moderne.
Ky ndryshim pritet të sjellë më shumë drejtësi fiskale, pasi taksa do të bazohet në vlerën reale të pasurisë dhe jo në çmime të papërditësuara. Në të njëjtën kohë, qeveria paralajmëron se nuk do të ketë rritje të barrës tatimore, por vetëm përmirësim të sistemit të vlerësimit.
30 miliardë lekë më shumë pa rritur taksat
Sipas parashikimeve zyrtare, falë “Paqes Fiskale” dhe digjitalizimit të shërbimeve tatimore, të ardhurat në buxhet pritet të rriten me mbi 30 miliardë lekë në vit. Por, ndryshe nga praktikat e së kaluarës, kjo rritje nuk do të vijë nga taksa të reja apo rritje e normave, por nga zgjerimi i bazës tatimore dhe lufta kundër informalitetit.
Teknologjia e avancuar do të luajë rol kyç në këtë drejtim. Sistemet fiskale të integruara do të mundësojnë identifikimin automatik të transaksioneve të padeklaruara, gjë që do të ndihmojë shtetin të mbledhë më shumë të ardhura pa shtuar presionin mbi qytetarët apo bizneset e ndershme.
Një “pakt i ri besimi”
Në thelb, “Paqja Fiskale 2026–2029” nuk është thjesht një reformë tatimore, por një pakt i ri besimi midis shtetit dhe sipërmarrjes shqiptare. Qeveria premton se do të lehtësojë barrën e së kaluarës, ndërsa bizneset, nga ana tjetër, pritet të jenë më të hapura dhe më të përgjegjshme në raport me detyrimet e tyre.
Ky është një moment kyç për ekonominë shqiptare: një mundësi për të ndërtuar një sistem fiskal modern, transparent dhe miqësor ndaj zhvillimit. Nëse kjo reformë zbatohet me sukses, mund të hapë rrugën për një klimë të re investimesh, për një administratë më efikase dhe për një raport më të drejtë mes qytetarit, biznesit dhe shtetit.