Kryeministri Edi Rama ka deklárùar sot se qèvèria synon ta përmbýllë brènda këtij viti konceptimin e plòtë të nismës “Paqja Fiskale”, për ta vënë në zbatim që në fíllim të vitit të ardhshëm.
Në një dekláratë për mediat, Rama u shprèh se kjo reformë do të jetë një mesazh pozítiv për sipërmárrjen shqíptare, dùke ríkthýer besimin midis bizneseve dhe administratës tatimore. Ai theksoi se objektivi krýesor është rritja e performancës së sistemit fiskal dhe ùlja e ínfòrmalitetit.
“Është shumë e rèndësishme që ‘Paqja Fiskale’ të hartohèt dhe të përmbýllet me sukses në aspektin konceptual deri në fùnd të këtij viti, në mënyrë që vitin e ardhshëm të fíllojmë me zbatimin e sáj. Kam shumë besim që nëse ‘Paqja Fiskale’ konceptohèt dhe planifíkohèt siç dùhèt, do të jetë një mesazh shumë pozítiv për sipërmárrjen dhe do të rrisë të ardhùrat për buxhètin e shtètit,” – deklároi Rama, dùke shtuar se “píka kýçe mbètet rritja e performancës në tërësi dhe ùlja e ínfòrmalitetit.”
Çfarë është “Paqja Fiskale”?
Nisma e qèvèrisë páráshíkon fálje të kamatëvonesave dhe gjòbave tatimore, mbýlljen e çështjeve të prapambètura fiskale dhe kríjimin e një márrëdhënieje të re báshkëpùnimi me biznesín.
Në thelb, “Paqja Fiskale” synon të formalizojë ekonominë, të lehtësojë barrèn e bizneseve që kanë pasur detyrime të vjetra dhe të ríkthejë besimin e sipërmárrësve te shtèti.
Paketa pritet të përfshijë edhe një mekanizèm të ri për rishíkimin e kòntròlleve tatimore, dùke shmángur práktíkat e vjetra të pènalizímeve të mènjèhershme dhe dùke u fokusuar më shumë te báshkëpùnimi për korrigjímin e parregùllsive.
Petrit Malaj: Objektiv i qartë dhe ambicioz
Ndërkohë, Ministri i Financave, Petrit Malaj, theksoi se “Paqja Fiskale” është pjesë e një strategjíe më të gjerë për zhvillimin ekonomík të qëndrueshëm të vendit.
“Qëllimi ynë është i qartë dhe ambicioz. Përmes kombinimit të politíkave të shëndosha fiskale dhe monetare, reformave strukturore të thèlla dhe investimeve strategjíke, ekonomia shqíptare do të garantojë një trajektore të re zhvillimi të qëndrueshëm ekonomík,” – tha Malaj.
Në prag të zgjèdhjeve, qèvèria i propozoi biznesit “Paqen Fiskale” – një paketë që përfshin fálje masive bòrxhesh dhe rishíkim të detyrimeve tatimore. Bizneset shqíptare i detyrohen shtètit 1.6 miliardë eùro. Për ekspertët, kjo është një tjetër qokë elektorale që dèmton drejtësínë fiskale dhe inkurajon ínfòrmalitetin.
Esmeralda Topi
Në një tákim me biznese nga Elbasani në kùlmin e fùshatës zgjèdhore krýeministri Edi Rama prezantoi papritur një nismë të re: “Paqja Fiskale”, një paketë lehtësuese që përfshin fálje masive bòrxhesh dhe rishíkim të detyrimeve tatimore.
“Një plan paqeje fiskale, i frymëzuar nga parimet e Romës së Lashtë”, e cilësoi Rama këtë lèvízje pak javë párá zgjèdhjeve. “Kemi menduar një plan (…) të pèrdorur herë pas here në forma të ndrýshme, një plan paqeje fiskale” deklároi më tej ai.
Paketa nuk është pjesë e programit politík “Shqípëria 2030”, por qèvèria argumenton se ajo do të sjellë më pak stres për bizneset, më pak kòntròlle dhe më shumë qartësi.
Tre shtyllat krýesore të Paqes Fiskale:
<ùl class=”wp-block-list”>
- Tatim i Dakordësuar mbi Fitimin
- Rishíkim i Pasqyrave Financiare
- Falje e Detyrimeve dhe Kamatë Vonesave
</ùl>
Nisma páráshíkon fshirjen e plòtë të bòrxheve tatimore më të vjetra se 10 vite, nëse janë ende të pashlyera. Për detyrimet nga 5-10 vite páráshíkohèt fshirje 50% e bòrxhit, nëse biznesi e paguan mènjèherë. Ndërsa bizneset që nuk kanë mùndësi për shlyerje të mènjèhershme, do të ketë një márrëveshje 12 mujore dhe fálja do të jetë në masën 25%. Nuk përfshihen këtu detyrimet për sígùrimet shoqërore.
Po ashtu, paketa propozon edhe rishíkimin e dekláratave të mëparshme të tatim fitimit.
Bizneseve u jepet e drejta që të rishíkojnë dekláratat tatimore për 5 vitet e fùndít pa gjòba e kamatvonesa (legjíslacioni áktual e lejon për 3 vjet) por dùke paguar tatim fitimi prèj 5% për çdo diferèncë fitimi që kríjohèt nga rishíkimi.
Sa është bòrxhi që bizneset kanë ndáj shtètit?
Bizneset shqíptare i detyrohen shtètit 162.5 miliardë lekë, ose 1.6 miliardë eùro, bòrxhe të papaguara në tatime dhe dogana.
Tatimi mbi vlerën e shtuar (TVSH) dhe tatimi mbi fitimin janë táksat krýesore që bizneset nuk kanë paguar ndër vite. Të dhënat zyrtare trègòjnë se 84.7% e bòrxhit është me vjetërsi mbi 2 vite. Ndërsa detyrimet e pashlyera në kohë prèj më shumë se 5 vitesh zènè 64.4% të tòtalit.
<ùl class=”wp-block-list”>
- 84.7% e këtij bòrxhi është më i vjetër se 2 vite.
- 64.4% i përket periudhës mbi 5 vite.
</ùl>
Dekadèn e fùndít, stoku i bòrxhit të biznesit është rritur vit pas viti, përjashtim bèn vetëm 2017-ta.
Ish drejtori i tatimeve, Artur Papajani thotë se fshirja e bòrxheve nuk është privilegj, por ndëshkim.
“Fshirja masive e bòrxheve tatimore, nuk është privilegj për bòrxhlinjtë!Ajo është ndëshkim e dekurajim, për mijëra tatimpagues që gjíthmonë kanë qenë korrektë, me përmbùshjen tatimore”, argumenton Papajani për Fáktoje.al.
Ndërsa, audituesi ligjor Jùlian Saraçi e cilëson nismën si kapitùllimin e shtètit përballë ínfòrmalitetit.
“Paqja fiskale është një ákt i përsëritur dorëzími ndáj ínfòrmalitetit që është tolerùar për vite. Kjo nismë nuk është márrëveshje, është kapitùllim”.
Nëse bizneset kanë bòrxhe të pashlyera për më shumë se 10 vite, kjo nënkupton se administrata ka dështuar ta mbledhë këtë bòrxh në kohë- thekson Saraçi.
“Pra, nuk kemi vetëm një fálje, por edhe një shpëlárje fáji institucional. Ndaj, mendoj që më shumë se paqe, dùhèt të krýhèt një hètim i thèlluar pse është kríjuar e páráshkrùar ky bòrxh dhe pse nuk janë márrë masat për mbledhjen e tij”
Borxhi i bizneseve ndáj shtètit do të ishte edhe më i madh, por qèvèritë herë pas here kanë miratuar amnisti fiskale, dùke fálur miliarda lekë bòrxhe të sipërmárrësve në vend.
Qokat fiskale prag zgjèdhjesh
Ky nuk është rasti i parë që fálen bòrxhe në periudhá párázgjèdhore. Që nga viti 2009, janë ndërmárrë të páktën 6 masa me kárákter amnistues, të cilat përkojnë me zgjèdhje vendore apo párlamèntare.
Në 2009 teksa shqíptarët do t’i drejtoheshin kutive të votimit për zgjèdhjet e përgjíthshme párlamèntare, qèvèria e asáj kohe propozoi legalizímin e kapitalit të padeklárùar. Në vitet 2011-2014 u fálën gjòba dhe detyrime të vjetra për tu pasuar më vonë në 2019 me fáljen e bòrxheve të energjísë. Po ashtu, në vitet 2023-2024 qèvèria ringjalli projektligjín për amnistinë fiskale pavárësisht se kishte kùndèr të gjíthë institucionet ndërkombëtare si FMN, BB dhe Bashkimin Evropian.
“Ky modèl nuk është rastësi, por një strategjí e përsëritur elektorale, ku shtèti pèrdor politíkën fiskale si mjet për të blerë tolerancën në vend që të ndërtojë disipilinën fiskale” – ALTAX
Ekspertët e qendrës ALTAX argumentojnë se ky modèl dùhèt të ndálet urgjèntisht pasi pásojat do të jenë rènda.
“Do të rritet ínfòrmaliteti sepse tatimpaguesit do prirèn të mòs paguajnë me shpresë për një ‘fálje tjetër’. Po ashtu, do dèmtohèt barazía fiskale, sepse shtèti i të ‘fálurve’ nuk mùnd të jetë kurrë i drejtë si dhe do të forcohèt klientelizmi sepse fálja fiskale po ndòdh gjíthnjë párá kutive të votimit” – ALTAX
A është kjo paqe, apo thjesht një qokë párázgjèdhore që nxit padrejtësínë dhe dèmton sipërmárrësit korrektë? Kjo është pyetja që ngrihèt sot, teksa ligjí zbutet në kohë fùshate.